Odszkodowania wojenne – kto może ubiegać się o zadośćuczynienie?

Odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdy poniesione w latach 1944-1989 to szczególne świadczenia przyznawane osobom, które padły ofiarą niesłusznych represji. Dotyczą one osób skazanych lub poszkodowanych w wyniku działań organów wymiaru sprawiedliwości oraz innych instytucji działających w okresie od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r. Artykuł wyjaśnia, kto może ubiegać się o odszkodowanie i zadośćuczynienie oraz jak wygląda proces ich uzyskania.

Podstawa prawna – ustawa lutowa z 1991 roku

Na mocy Ustawy z dnia 23 lutego 1991 r., uznano za nieważne orzeczenia wydane wobec osób represjonowanych za „działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego”. Niesłusznie skazane osoby mogą ubiegać się o odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Prawa te przysługują również bliskim osób represjonowanych, w przypadku ich śmierci.

Kto może ubiegać się o odszkodowanie?

Osoby represjonowane

Uprawnionymi do dochodzenia swoich roszczeń są osoby, wobec których wydano niesłuszne orzeczenia. Dotyczy to przypadków, w których:

• czyn zarzucony był związany z „działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego”,
• orzeczenie wydano z powodu takiej działalności.

Represje mogły przybierać różne formy, w tym:

• skazania na więzienie,
• internowania,
• deportacja w głąb ZSRR,
• WOI,
• innych form ograniczenia wolności.

Bliscy osób represjonowanych

W przypadku śmierci osoby represjonowanej prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia przechodzi na:

• małżonka,
• dzieci,
• rodziców.

Dzieci matek przebywających w więzieniach

Ustawa przewiduje szczególne uprawnienia dla dzieci matek niesłusznie pozbawionych wolności. Świadczenia przysługują, jeśli:

• dziecko przebywało z matką w więzieniu,
• matka w okresie ciąży przebywała w miejscu odosobnienia.

Dzieci te mogą ubiegać się o odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznane cierpienia oraz negatywne skutki niesłusznych represji.

Osoby internowane podczas stanu wojennego

Na mocy ustawy, uprawnienia do odszkodowania przysługują również osobom internowanym w wyniku decyzji władz w okresie stanu wojennego, wprowadzonego 13 grudnia 1981 r.

Proces ubiegania się o odszkodowanie i zadośćuczynienie

Wniosek o stwierdzenie nieważności orzeczenia

Pierwszym krokiem jest stwierdzenie nieważności orzeczenia, na podstawie którego doszło do represji. Wniosek może złożyć:

• osoba represjonowana,
• bliscy osoby represjonowanej (w przypadku jej śmierci),
• organizacja zrzeszająca osoby represjonowane.

Wniosek składa się do sądu okręgowego lub wojskowego sądu okręgowego właściwego miejscowo.

Postępowanie przed sądem

Po stwierdzeniu nieważności orzeczenia, osoby uprawnione mogą ubiegać się o:

• odszkodowanie – za poniesioną szkodę materialną,
• zadośćuczynienie – za doznaną krzywdę niematerialną.

Składanie żądań odszkodowawczych

Żądanie odszkodowania i zadośćuczynienia należy zgłosić w sądzie, który stwierdził nieważność orzeczenia. Osoby represjonowane mają na to 10 lat od daty uprawomocnienia się postanowienia sądu.

Dowody i dokumentacja

Podczas postępowania niezbędne jest przedstawienie dowodów potwierdzających doznane szkody i krzywdy, takich jak:

• dokumenty archiwalne,
• decyzje sądowe o stwierdzeniu nieważności orzeczenia,
• zaświadczenia medyczne.

Pomoc w dochodzeniu odszkodowań

Proces uzyskania odszkodowania i zadośćuczynienia może być skomplikowany. Dlatego kancelarie prawne oferują kompleksową pomoc w tym zakresie, w tym:

• pozyskanie niezbędnej dokumentacji archiwalnej,
• uzyskanie zaświadczeń medycznych potwierdzających doznane krzywdy,
• reprezentację przed sądami i instytucjami.

Podsumowanie

Osoby represjonowane za „działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego” oraz ich bliscy mają prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia za poniesione szkody i krzywdy. Proces ten jest regulowany przez Ustawę z dnia 23 lutego 1991 r.

Dzięki pomocy kancelarii jak np. PrawoPamieci.pl możesz skutecznie dochodzić swoich praw i uzyskać należne świadczenia. Jeżeli Ty lub Twoi bliscy padliście ofiarą niesłusznych represji, skontaktuj się z nami, aby wspólnie podjąć kroki prawne w celu uzyskania odszkodowania.